Pierwsze słowo, Marta Kisiel

Nie potrafię pisać opowiadań, zawsze tak twierdziłam, mówi o sobie ,,ałtorka’’. Chociaż zadebiutowała opowiadaniem i w trakcie tworzenia dotychczasowego zaplecza pisarskiego nazbierała ich tyle, że wystarczyło na reprezentacyjny zbiór, którego…

Troszeczkę się obawiałam. Od dawna nosiłam się z zamiarem poznania twórczości pani Marty Kisiel. ,,Pierwsze słowo’’ przeważyło szalę i pomyślałam, że to będzie to. Od tego zacznę, ale nie byłam pewna czy odnajdę się w zbiorze, który zahacza o wcześniejsze utwory, bez ich znajomości. Brakowało mi podstawy- bałam się, że nie będę miała od czego się odbić i się pogubię. Zamiast tego dostałam retrospektywę jej twórczości i szeroki przekrój stylistyczny.

Tematyka jest różnorodna. Od nawiedzonego burdelu, przez Lichotkę, miasto motyli i mgieł oraz szarą rzeczywistość. W zbiorze jest to chwyt jak najbardziej dopuszczalny i na miejscu. Tutaj opowiadania nie muszą się ze sobą łączyć- możemy książkę odkładać i odkrywać kolejno nowe światy bez poczucia utraty ciągłości. I przekonać się o tym, że autorka wychodzi daleko poza płytki humor. Może nie zawsze jest to wierzchołek wyrafinowania jeżeli chodzi o rozwiązania, ale od podestu dzieli ją kawał drogi.

- Dom publiczny nawiedzony przez ducha zatwardziałej dziewicy?...

-Aha.

-Jasna cholera…

-Aha.

Marta Kisiel umościła się wygodnie i nie bez sukcesów w niszy fantastyki humorystycznej. A to bynajmniej nie jest proste lęgowisko. Na szerokie grono odbiorców nie działa prostacki humor, ani delikatne meandry sarkazmu- trzeba znaleźć złoty środek, żeby zadowolić każdego i pod pokrywą śmiechu przemycić coś jeszcze, żeby utwór nie wywołał tylko głupiego uśmiechu. Marta Kisiel jakimś sposobem utrafiła w ten środek i bezpiecznie balansuje. Bo jej proza oprócz elementów humorystycznych zawiera także światotworzenie, obyczajówkę i element grozy.

Niektóre z opowiadań, owszem, mają wymiar czysto humorystyczny, jak ,,Rozmowa kwalifikacyjna’’ i wycelowane są w fanów fantastyki, dla których ten hermetyczny humor będzie miał sens. Wiecie, to takie oczko puszczone w stronę tych, co się w tym gatunku obracają i wiedzą o co chodzi, a trzecia osoba ogląda się zdezorientowana, z czego, do licha, się śmieją. Ale jak człowiek usiądzie i się na spokojnie zastanowi, to stwierdzi, że tam jest coś więcej, że to ma sens i wychwyci drugie dno, które ma na celu coś więcej, niż tylko rozbawić czytelnika. I uśmiechnie się smutno albo ze zrozumieniem. A może popuka się w czoła, bo ,,ałtorka’’ robi czytelnika w bambuko. Sami rozsądźcie czy znajdziecie tu coś ponad warstwę humorystyczną. Ja znalazłam, a nie szukałam na siłę.

A może, panie Hardagębo, od razu postanowi pan zmienić branżę?

Nie jest to humor w krzywym zwierciadle, który mógłby odstręczać. Tutaj momentami jest groteskowo, momentami nieprawdopodobnie i momentami rozbrajająco. Z zainteresowaniem sięgnę po kolejne utwory autorki, żeby sprawdzić, jak humor wypadnie poprowadzony od początku do końca, a nie tylko w krótkich utworach. Jeżeli ta równowaga się utrzyma, to nie mam się czym martwić.

Tylko z czego bierze się krytyka ,,ałtorki’’, którą ja nazwałabym autorką? Te opowiadania i styl, jakim się posługuje, jest humorystyczny- bo taki ma być. Nie każda książka zawiera wynurzenia filozoficzne i patetyczne tony; czasem bohaterowie muszą się przekwalifikować, bo nie ma już dla nich miejsca. Fantastyka humorystyczna to nisza; nie wiem czemu, to temat na oddzielny post. Ale pisać w duchu tej niszy to nie wstyd. Pisać dobrze- to jest coś. To nie Frank Herbert ani Neil Gaiman moi drodzy.

-Kupiłaś to? To?(…)Ten kawałek zarośniętej polany w samym środku lasu? Z jakąś spaloną praktycznie do samych fundamentów ruderą  i udającym oczko wodne zzieleniałym bagnem, w którym zapewne czai się rzęsistek i mocznik, i czort wie co jeszcze?(…)Ani żywej duszy w promieniu kilkunastu kilometrów!

-No właśnie!

Trochę dystansu do fantastyki jako gatunku, dystansu do siebie jako czytelnika i możemy usiąść i rozmawiać o fantastyce humorystycznej. I książkach Marty Kisiel.  To będzie ciekawa rozmowa.

Za egzemplarz dziękuję wydawnictwu